Kỹ năng quan sát tốt đồng nghĩa tài xế phải biết nhìn như thế nào, nhìn vào đâu và phán đoán được diễn biến những mối nguy hiểm. Việc quan sát gồm nhìn trước, sang hai bên, phía sau qua gương và xoay đầu, thân khi cần thiết…
1. Quan sát trước Mắt cần luôn di chuyển trong suốt quá trình lái xe để có thể bao quát tầm nhìn rộng, hướng nhìn đủ xa để có thể đoán trước những nguy hiểm, kịp thời phản ứng. Đặc biệt, với những tài xế mới có thói quen nhìn với cự ly gần khiến không thể phản ứng kịp với những nguy hiểm phía trước. Theo các chuyên gia, khi quan sát phía trước, nên đẩy mắt xa ở vị trí tương đương 12 giây di chuyển, ở nội ô là khoảng từ 1 đến 3 căn nhà, ở đường cao tốc khoảng 0,5km, đây là khoảng thời gian các tài xế có thể kịp thời xử lý tình huống bất ngờ. 2. Quan sát hai bên Tương tự như quan sát phía trước, việc quan sát hai bên cũng cần thực hiện trong suốt quá trình lái xe để có thể nhận biết có những gì đang xảy ra dọc hai bên đường, đặc biệt cẩn thận những chiếc xe đỗ dọc đường phòng trường hợp cánh cửa có thể mở ra bất ngờ. – Chỉnh gương chiếu hậu trái: Nghiêng đầu sang trái cho đến khi đầu chạm gần thành xe, chỉnh gương sao cho lúc này có thể nhìn hết góc phần tư sau xe phía bên trái đồng nghĩa gương đã có tầm nhìn mở rộng hơn ban đầu. – Chỉnh gương chiếu hậu phải: Nghiêng người sang phải (đầu nhoài ra giữa hai ghế trước), nhìn gương hậu phải và chỉnh sao cho quan sát được hết góc phần tư phía sau bên phải. 2. Quan sát phía sau Luôn nhìn lên gương chiếu hậu trong xe để đảm bảo đủ khoảng cách với xe sau khi cần giảm tốc độ hay muốn dừng. Ngoài ra cần quan sát gương chiếu hậu trong và gương hai bên nhằm nhường đường kịp thời cho xe xin vượt. Dùng gương chiếu hậu hai bên bất cứ khi nào muốn chuyển làn hay đổi hướng. Khi nhập làn từ bên phải thì nhìn gương bên trái để đảm bảo không đụng phải xe phía sau lao tới. Ngược lại khi nhập từ bên trái cần quan sát gương phải và chỉ nhập làn khi khoảng trống thực sự đủ an toàn. 3. Quan sát không gian điểm mù Dù xe chỉnh gương đúng nhưng vẫn còn những khu vực rộng mà tài xế không qua sát qua gương như: không gian thấp dưới tầm quan sát trước, hai bên sườn, hoặc đuôi xe… Trong đó, nguy cơ từ nguy hiểm từ không gian điểm mù hai bên sườn là lớn nhất. Một số xe trang bị camera lùi hoặc thiết bị cảnh báo đối tượng trong khu không gian điểm mù. Nhưng chúng không thể giúp lái xe phát hiện tất cả các mối nguy hiểm tiềm ẩn. Vì thế hãy tập thói quen quay đầu để quan sát.
4. Quan sát qua vai Bất cứ khi nào bạn định đổi hướng hay chuyển làn, chuyển vị trí, ví dụ như rẽ trái, hãy nhìn nhanh sang trái để chắc chắn không có bất cứ người hay xe trước khi rẽ. Đừng quên kiểm tra gương hay nhìn qua vai trước khi mở cửa, bởi bất cứ khi nào cũng có thể có một chiếc xe khác hay xe máy lao tới và đụng phải cửa xe bạn.
* Cách quan sát trong một số tình huống – Lùi xe: Nhìn xung quanh (360 độ) bằng cách qua vai, qua gương, kính cửa sau. Tuyệt đối cẩn trọng khi lùi xe ra đường quốc lộ. Quá trình lùi rất dễ bỏ qua sự hiện diện của trẻ nhỏ, vật nuôi, hoặc người đi bộ. Vì vậy, tốt nhất người điều khiển nên xuống xe, kiểm tra xung quanh, định hình cách di chuyển trước khi thực hiện. – Tại giao lộ: Hướng mắt nhìn về phía trước khi đến gần giao lộ. Quan sát thu nhận dấu hiệu, tín hiệu. Phán đoán tình huống để đưa ra quyết định có nên dừng xe hay không. Ở gần giao lộ, nhìn liếc phần đường bạn sẽ đi: bên trái, chính giữa, phải, rồi nhìn lại bên trái. Khi thấy có xe rẽ trái, hãy cẩn trọng vì rất có thể người điều khiển xe này không nhìn thấy bạn. – Dừng và bắt đầu lại: Trước khi giảm tốc hoặc dừng cần nhìn gương chiếu hậu nhận biết khoảng trống cho xe sau. Sau khi quan sát rõ, mới di chuyển xe thật chậm vào giao lộ. Nếu tầm nhìn bị chắn, cần quan sát lại trước khi di chuyển. – Chuyển hướng: Nhìn so vai đảm bảo rằng phạm vi hoạt động không chặn đầu xe khác. Quan sát toàn giao lộ, cho xe tiến dần về phía trước, mắt nhìn theo hướng di chuyển.